Cuma Günü Yapılması Sünnet, Müstehâb veya Mendûb Olan Ameller
Cuma günü birçok fazîleti kendisinde cem etmiş mübârek bir gündür.[1] Bu fazîletlere erişme konusunda, Cuma namazını edâ etmekle beraber yapılması gereken başka görevler de vardır. Bunlar, Cuma namazı gibi farz olan amellerden değilse de, bir kısmı vâcib derecesinde, bir kısmı sünnet, bir kısmı ise mendûb olarak hükümlendirilmiş amellerdir. Cuma günleri yapılması tavsiye edilen amellerin bir kısmı ise, bu güne mahsus olmayan fakat Cuma gününün fezâilinden istifadeyle bu günde gerçekleştirilmesi tavsiye olunmuş işlerdir. Cuma gününün fazîletlerine tam manasıyla erişme hususunda bu amel ve davranışlar bir vazife hassasiyetiyle yerine getirilmelidir.
Cuma Gününü Hakkıyla İhyâ Hususunda Yapılması Gerekenler
1- Cuma sabahı gusletmek: Ulemânın cumhûruna göre Cuma günü gusletmek sünnettir. Bu guslün namaza mı yoksa güne mi ait olduğu konusunda ise ihtilaf edilmiştir. Hanefî ulularının mezhebine göre sabah namazından sonra gusletmek, bu sünnetin fazîletine erişme açısından kâfidir. Cuma günü gusletmeye dair metnine ilk bakışta vücûb ifade ettiği zannedilen birtakım hadîs-i şerîfler vârid olmuşsa da, konuyla ilgili hadîs-i şerîflerin tamamı ve sahâbe tatbikatı göz önüne alındığında bunun sünnet olduğu anlaşılmaktadır.[2]
2- Tırnak ve istenmeyen tüylerden temizlenmek: Gusül abdestiyle birlikte, dinîmizin bedenî temizlik kapsamında emrettiği tırnakların ve kesilmesi/yolunması gereken tüylerden arınmak için Cuma gününü tercih etmek de bu günün faziletine erişme açısından önemlidir.
3- Cuma namazına erken gitmek: Cuma namazına erken gitmenin fazîletine delâlet eden pek çok hadis vârid olmuştur. Dolayısıyla Cuma namazı için mescide mümkün mertebe erken gitmeli ve Cuma saatine kadar Kur’ân tilâveti, zikir ve duâ ile meşgul olmalı, Cuma sohbeti dinlenilerek istifade etmeye çalışılmalıdır.[3]
4- Cuma günleri salavât-ı şerîfe getirmek: Cuma günüyle âdeta özdeşleşmiş amellerin başında, salavât-ı şerîfe getirmek gelmektedir. Cuma günü, haftanın sâir günlerinde getirdiğimizden daha çok salavât-ı şerîfe getirmeli, Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem)in fezâilini ve sünnetlerini dikkate alarak hayatımızı gözden geçirmeliyiz.[4]
5- Cuma günleri Kur’ân okumak: Cuma günleri Kur’ân tilâvetine ağırlık vermek ve bilhassa bu günde okunmalarında fazîlet bulunduğu haber verilen Yasîn-i Şerîf, Sûre-i Kehf ve Sûre-i Duhan’ı okumak, Cuma günü yapılması fazîletli diğer amellerdendir.[5]
6- Cuma günleri temiz elbise giymek: Cuma günleri temiz ve mümkünse yeni elbise giymek, yeni bir elbiseyi Cuma gününe tahsis etmek de sünnette yer alan hususlardandır.
7- Cuma günü icâbet saatini gözetmek: , Cuma günü duâların asla geri çevrilmeyeceği haber verilen bir zaman dilimi olarak ‘icâbet saati’ni gözetmek, bu bilinçle duâlara ağırlık vermek ve bolca istiğfar ve tevbe etmek, Cuma günü ağırlık verilmesi gereken işlerdendir.[6]
8- Cuma günleri koku sürünmek: Genel bir sünnet olan koku sürünmeye Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem)in Cuma gününde daha çok ehemmiyyet verdiği ve bu gün özelinde özellikle dikkat çektiği haber verilmiştir. Buna göre Cuma günleri güzel koku sürünme hususuna sâir zamanlara göre daha bir ihtimam gösterilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır.
9- Cuma günleri misvak kullanmak: Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem)in Cuma günleri misvak kullanma konusunda hassasiyetini ifâde eden hadîs-i şerifler vârid olduğundan, misvak kullanma konusunda bu günde daha hassas olunmalıdır.
10- Cuma günleri kabir ziyâretleri: Cuma günü duâlar müstecâb olduğundan yakınların kabirleri ziyâret edilmeli, onların affı ve mağfireti için duâ edilmeli ve Kur’ân tilâvetiyle beraber sadaka da verilmek suretiyle onların ruhlarına hediye edilerek Cuma gününün bu fazîletlerinden istifâde etmeye çalışılmalıdır.
11- Cuma günleri sadaka ve sadakâ-i câriye vermek: Cuma günleri gerçekleştirilecek amellerin sâir günlere nazaran daha sevimli olacağı haber verildiğinden bu günde sadaka ve sadaka-i câriye vermeye çalışılmalıdır.
12- Cuma günleri âhiret ahvâli daha çok hatırlanmalıdır: Cuma gününde sâir günlere göre âhiret ahvâli daha çok hatırlanmalı, buna göre nefisler hesaba çekilmeli, âhiret ahvâli düşünülerek günahlardan tövbe ve istiğfar edilmelidir.
13- Cuma günleri bayram havasında geçirilmeli: Cuma günleri bayram havasında geçirilmeli, yakınlarla ve dostlarla tebrikleşilip Cuma’nın fazîleti konusunda bilgi aktarılmalı, Cuma namazına devam etmeyenler bu konuda mutlaka teşvik edilmelidir.
14- Cuma günleri davranışlarda daha özenli olmak: Bayram havasında geçirilmesinin lüzûmundan bahsettiğimiz bu mübârek günde hiç kimseyi rahatsız etmemeli, namaz ve sâir cemiyetler için cemaatlere iştirak ederken nâhoş ve ağır kokulardan kaçınmalı, Cuma gününün ihyâsına mâni olacak hal ve hareketlerden uzak durulmalıdır.
Hulasa Cuma günü, âhirette nasıl geçirdiğimizden sual olunduğumuzda yüzümüz kızarmadan cevap verebileceğimiz bir bilinç ve olgunlukla ihyâ edilmeli, bu durum hayatımız boyunca idrâk edeceğimiz bütün Cuma günlerine teşmil kılınmalıdır.
Dipnotlar
[1] Cuma gününün faziletleri ve Cuma namazının sübutu ile ilgili delillerin kaydedildiği daha önce yayımlanmış olan makalemize erişmek için tıklayınız
[2] Ahmed Davudoğlu, Sâhîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Sönmez Neşriyat, Cuma ba’bı.
[3] Davudoğlu a.y. (İleride gelecek olan 6, 8 ve 9. Maddeler de bu eserden yola çıkılarak hazırlanmıştır.)
[4] İbnu Mâce, Cenâiz, 65. Bkz. Ebû Dâvûd, Salât 201/1047, Vitir 26; Beyhakî, Şuabu’l-Îmân, III, 212.
[5] Adı geçen sûrelerin ve ayrıca İhlâs-ı Şerîfe ve Muavvizeteyn’in de Cuma günleri okunmasının fazîletine dair et-Terğıb ve’t-Terhib’in ‘Cuma’ kitabında özel bir bahis yer almaktadır.
[6] Müslim 854/1717; Ebâ Dâvûd 1046; Tirmizî 491; İbnu Hibbân 2772, Mâlik 1/108, 109; Beğavî 1050.
