Arnavutluk’un Avlonya şehrinde dünyaya geldi. Doğum tarihi hakkında malumat yoktur. Bir rivayete göre ise Sırbistan’ın İvranye şehrinde doğmuştur. Gedik ismi ile anılmasının sebebi, kale açmak, kale tamir veya inşa etmek maharetine dayanmaktadır. Ayrıca Gedikliler zümresinden yetişmiş olması sebebiyle verilmişte olabilir. Murad döneminde saraya giren ve II. Mehmed zamanında, padişahın takdirini kazanarak, askeri rütbeyle çıkıp kısa bir süre Rum beylerbeyliği yapan Gedik Ahmed Paşa, bu sürede kendini göstererek, 1462’den sonra İshak Paşa’nın yerine Anadolu beylerbeyliğine getirildi. [1]
Peşpeşe başarılar
İlk büyük askerî başarısını 1461’de Koyulhisar’ı fethederek kazanan Ahmed Paşa, 1469 yılında Karaman (bugün Konya) Ereğlisi ve Aksaray’ı fethedip II. Mehmed’in oğlu Şehzade Mustafa’yı Karaman valisi olarak Konya’ya yerleştirdi. Ertesi yıl Eğriboz’un fethiyle sonuçlanan sefere katıldı. Bu başarıların ardından vezirlik rütbesine layık görüldü.
1471’de Alanya, ertesi yıl İçel ve Karaman’da Silifke, Mokan, Gorigos (Kızkalesi), Gülek ve Lülye’yi ele geçirdi; Akkoyunlular’ın yoğun askerî yardımıyla vatanlarını geri almaya kalkışan Karamanoğlu Pîr Ahmed ve kardeşi Kasım Bey’i yenilgiye uğrattı. Osmanlılar ile Akkoyunlular arasında 1473 yılında meydana gelen Otlukbeli savaşında ise büyük hizmetleri oldu. Gedik Ahmed Paşa, 1474’te idam edilen Mahmud Paşa’nın yerine vezîriâzam oldu; Karaman ve İçel’deki askerî icraatlerini, Ermenek, Manyan ve Silifke kalelerini alarak sürdürdü. Gedik Ahmed Paşa Haziran 1475’te Kefe, ardından Sudak ve Azak’ı fethederek Mangub’u kuşattı. Kefe’de Cenevizliler tarafından hapse atılmış olan Kırım Hanı Mengli Giray’ı zindandan kurtardı ve Osmanlı himayesine girmesini sağladı.
Zindana atılması
1477’de Arnavutluk’ta İşkodra’ya karşı girişilecek bir sefer için emir alan Gedik Ahmed Paşa, orduda hâkim olan hoşnutsuzluğa uyarak bu görevi reddetti. Bu sebeple Padişah tarafından görevinden alınarak Rumelihisarı’nda hapsedildi. Daha sonra ise affedilerek, Kaptanıderyâlığa ve aynı zamanda Avlonya Sancak beyliğine getirildi. Bu görevde iken 1479’da Ege’de Kefalonya, Zanta ve Ayamavra’yı zaptetti. Daha sonra II. Mehmed 1480 yılında Gedik Ahmed Paşa’yı Otranto’ya gönderdi.
Otranto’yu Ağustos 1480’de fetheden Gedik Ahmed Paşa, İtalya’da yeni fetihler kazanmak için Avlonya bölgesinde asker toplayıp donanmanın gelmesini beklerken Fâtih Sultan Mehmed’in ölüm haberini ulaştı. Yeni padişah olan II. Bayezid’den, donanma gönderilmesi ve Otranto Kalesi’ni savunan Osmanlı askerlerine yardım yollanmasını talep etti. Lakin istekleri kabul edilmedi ve askerleriyle birlikte geri çağrıldı.
Cem Sultan hadisesi
Sultan ve Bayezid ve Cem Sultan arasındaki taht mücadelesi esnasında yaşanan Yenişehir savaşında, son anda yetişerek, Sultan Bayezid’e yardım etti. Lakin mağlup olarak kaçan Cem Sultan’ı takip ederek yakalayamaması, bir takım dedikodulara sebep oldu. Bu sebeple tekrar hapse atılması ile başlayan Kapıkulu isyanından sonra affedilerek serbest bırakıldı.
Cem Sultan ile Sultan Bayezid arasında yapılan ikinci savaşın akabinde, Cem Sultan’ın yenilerek Rodos Şövalyelerine sığınmasından sonra tekrar alevlenen dedikodu ve fitneler sebebi ile görevinden alınarak idam edildi. [2]
Gedik Ahmed Paşa Afyon’daki büyük külliyesinden başka Lâdik’te bir mescid ve bir köprü, Kütahya’da bir mektep ve bir arasta, Beküs köyünde bir mektep yaptırmış ve Konya’daki Mevlevî tekkesini de tamir ettirmiştir. Devlete ve ülkeye hizmetleri sebebi ile “Sultânü’l-guzât, Âsafü’l-İslâm, Nasrü’l-âbidîn” diye anılırdı. Allah (Celle Celâluhû) hizmetlerini kabul ve makbul eylesin. Makâmını Âli eylesin.
Dipnotlar
[1] İbn Kemal, Tevârîh-i Âl-i Osmân s.184
[2] Uzunçarşılı,İsmail Hakkı s.178
