Cevap: Kurban ancak, kurban bayramının birinci, ikinci ve üçüncü günü kesilebilir. Birinci gününde kesilmesi daha faziletlidir. Bu günlerde kesemeyen edayı kaçırmış kazaya bırakmış olur. Kazada ise kan akıtmak değil, kurban olarak alınmış hayvan varsa onu veya kıymetini tasadduk etmek gerekir. Normalde kurban bayramı birinci günü fecirden sonra kurban kesme vakti başlamış olsa da Cuma namazının farz olduğu bölgelerde yani şehir veya şehir hükmünde olan yerlerde bayram namazından sonra kesilmesi de ayrıca şarttır. Bu yüzden şehirde fecir doğduktan sonra namazdan önce kurban kesilecek olsa geçerli olmaz. Fakat Cuma namazının vacip olmadığı dağlık bölgelerde ikamet eden kişi, kurban bayramı birinci günü fecirden sonra kurbanını kesebilir.
Kurban günlerinin son vaktinde yükümlülük şartlarına haiz olan kimse, kurban kesmekle yükümlü olur. Vaktin başında yükümlülük şartlarını taşımasa da vaktin sonunda bu şartlara sahip olan kimselerin kurban kesmekle yükümlü olacağı gibi vaktin başında yükümlülük şartlarını taşıyıp, vaktin sonunda bu şartları kaybeden kimselerden de yükümlülük kalkar. Buna göre; vaktin başında gayrimüslim, köle, fakir, yolcu olan kimseler, vaktin sonunda Müslüman, hür, zengin, mukim olsalar kurban kesmekle yükümlü olurlar. Aynı şekilde; vaktin başında bu şartlara haiz olan kimseler vaktin sonunda bu şartları kaybedecek olurlarsa kurban kesme yükümlülükleri düşer.44
Mâlikîlere göre kurban kesmenin vakti bayram namazı hutbe okunduktan ve imam kurbanını kesip tamamladıktan sonra başlar. En faziletli olanı ilk gündür. İmamın kurban kesme vakti ise, bayram namazı hutbesini irat ettikten sonra başlar. İmamın kurban kesmemesi hâlinde başkalarının kesim vakti, imamın kurban kesebileceği kadar bir vaktin geçmesinden sonra başlar ve bayramın üçüncü gününün sonuna kadar devam eder. Güneşin batmasıyla vakit sona ermiş olur. İkinci günü kurban kesecek olan kişinin, imamın kurban kesebileceği kadar bir zamanın geçmesini beklemesi gerekmez. Güneşin doğmasından ve bir mızrak boyu kadar yükselmesinden sonra kesebilir. Fecirden sonra kesse de geçerli olur. Birinci gün, kasten imamdan önce kesen kişinin kurbanı geçerli olmaz. Yeniden bir kurban kesmesi gerekir.45
Şâfiîlere göre kurban kesme vakti; bayramın birinci günü, güneş doğduktan sonra iki rekât namaz kılıp iki hutbeyi okuyacak kadar zamanın geçmesini müteakiben başlar.46 Ama güneş bir mızrak boyu yükseldikten sonra kesilmesi çok daha iyidir. Kesim vakti, teşrik günlerinin üçüncüsünün sonuna kadar devam eder. Vakti girdikten sonra kesimin gece veya gündüz yapılması caizdir.47
Zilhiccenin onuncu günü olduğuna şehadet edilip de Bayram Namazı kılındıktan ve kurbanlar kesildikten sonra o günün Arife günü olduğu anlaşılsa, Müslümanların ibadet ve tâatlerini korumak için kılınan namaz ile kesilen kurbanlar sahih kabul edilir. Çünkü bu gibi hatalardan kaçınmak her zaman mümkün değildir.
44 Alauddin es-Semerkandî, Tuhfetu’l-Fukahâ; Alâuddin Ebû Bekr el-Kâsânî, Bedâyiu’s-Sanâyi fî Tertibi’ş-Şerâi’: 73-75
45 El-Ezherî, Metnu’r-Risâle, İbni Ebî Yezidi’l-Kayrevanî
46 Şirbînî, Mu’ni’l-Muhtâc 4/383
47 Şâfiî, el-Ümm 2/581-582432.