Vefâtının sene-i devriyesi olan 21 Mart tarihi vesilesiyle Sultan 3. Mehmed Hân’ı rahmetle ve minnetle hatırlıyor, hayırla yâd ediyoruz.
13. Osmanlı padişahı ve 78. İslâm halifesi olan Sultan 3. Mehmed Hân, 26 Mayıs 1566 senesinde Manisa’da doğdu. Babası, Sultan 3. Murad, annesi ise Safiye Valide Sultan’dır. Kendisine, dedesi Fatih Sultan Mehmed Hân’a benzemesi ümidiyle “Mehmed” adı verildiği ifade edilir.
Sultan 3. Mehmed Hân küçük yaşlarından itibaren sarayda, İslâmî ilimlerin yanı sıra fennî, askerî ve idarî ilimlerde de iyi bir eğitim alarak yetiştirildi. Eğitimi konusunda; İbrahim Cafer Efendi, Haydar Efendi, Pir Mehmed Azmi Efendi gibi devrin önemli âlimleri vazifelendirilmişti.
Sultan 3. Mehmed Hân için dillere destan bir sünnet merasimi tertip edildi. Şehzâdelerin, sultanlığa hazırlanmalarını gaye edinen sancaklarda vali olarak görevlendirilme geleneği kapsamında Manisa’da Sancakbeyi olarak vazifelendirildi. Beraberinde Müderris Nasuh Nevâlî, Lalası Sipahi Efendi ve defterdar Hasan Beyzade ile Mehmed Paşa ve Reisülküttâb olarak da Abdurrahman Çelebî gönderildi.
Babasının vefâtından 11 gün sonra 17 Ocak 1595 tarihinde Sultân ilan edildi. O, bu yönüyle sancaktan gelip de tahta çıkan son şehzâde oldu. Tahta çıkan 3. Mehmed Hân ilk iş olarak saltanâtın güçlenmesine yönelik bir dizi atamalar gerçekleştirdi.
Sultan 3. Mehmed Hân tahta çıktığı sıralarda Osmanlı-Avusturya savaşları devam ediyordu. Estergon kalesi kuşatılmış ve düşürülmüş, bazı şehirlerin hâkimiyeti kaybedilmişti. Hristiyanlar, girdikleri yerlerde halka büyük zulümlerde bulundular. Estergon kalesi ilerleyen senelerde (1603) tekrar geri alındı.
Eğri Seferi ve Haçova Muharebesi
Toprakların kaybedilmesi üzerine Sultan 3. Mehmed Hân, Sultan 2. Selim Hân devrinde başlamış olan sultânların sefere bizzat çıkmamaları yönündeki 30 senelik âdeti kaldırarak seferlere katıldı. Gerçekleşen Eğri seferinde dış kale ve iç kalenin fetihlerinin ardından şehir hâkimiyet altına alındı ve şehrin en büyük kilisesi camiye çevrilerek Cumâ namazı edâ edildi.
1596 senesinde gerçekleşen Haçova muharebesinde Osmanlı ordusu, yaklaşık 300.000 mevcuttan oluşan üç katı kadar orduyla savaştı ve 3 gün süren savaşın ardından düşman ordusu mağlup edildi. Kanije kalesinin fethi de Sultan 3. Mehmed Hân devrinin bir diğer önemli gelişmesidir.
Şahsiyeti ve Vefâtı
Sultan 3. Mehmed Hân, 5 vakit namazını cemaatle kılma konusunda son derece özverili ve hassas davranan, genel kişiliği itibarıyla nazik, halim-selim ve vakur biriydi. Peygamber Efendimiz’e (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem), Hulefâi’r-Râşidîn başta olmak üzere, Sahâbe-i Kirâm Hazerâtına (Rıdvânullâhi Te‘âlâ Aleyhim Ecma‘în), ve ulemâya, isimleri anıldığında ayağa kalkacak kadar hürmet sahibi biriydi. Devrin ünlü şâirlerinden biri olan Sultan 3. Mehmed Hân şiirlerini, “Adlî” mahlasıyla yazmıştır.
Saltanâtının son döneminde, Safevîlerin kışkırtmalarıyla muhtelif bölgelerde zuhûr eden Celâlî isyanlarıyla mücadele ettiği sıralarda 21 Aralık 1603 tarihinde vefât eden Sultan 3. Mehmed Hân’ın türbesi, Ayasofya Camii Hazîresinde bulunmaktadır. Mevlâ Te‘âlâ rahmet eylesin.