Vefâtının sene-i devriyesi vesilesiyle Sultan 3. Osman Hân’ı hizmet ve gayretleri, bina ettirdiği eserleri ve şahsiyetiyle hatırlıyor, hayırla, rahmetle ve minnetle yâd ediyoruz.
25. Osmanlı padişahı ve 90. İslâm halifesi olan Sultan 3. Osman Hân, 2 Ocak 1699 tarihinde Edirne sarayında doğdu. Babası Sultan 2. Mustafa Hân, annesi Şehsuvar Sultan’dır.
Babası 1703 senesinde Edirne Vakası neticesinde tahttan indirildiğinde 4 yaşında bulunan Sultan 3. Osman Hân, babasının vefâtını müteakip Edirne’den İstanbul’a geldi ve 21 yıl boyunca burada ikamet etti. Ağabeyi Sultan 1. Mahmud Hân’ın saltanatı devrinde Topkapı Sarayı Şehzadegân Dairesi’nde yüksek eğitim görüp iyi bir şehzâde olarak yetişti. Sultan 1. Mahmud’un vefâtı üzerine de 1754 senesinde tahta çıktı.
Tahta çıkar çıkmaz, otoritesini sağlayabilmek gayesiyle devlet adamlarının tahakkümünü kırmaya yönelik bir dizi görev değişikliği gerçekleştirdi. Öyle ki bu görev değişiklikleri, ihtiyaç duyulduğu dönemlerde tekrarlandı. Bu sebeple, saltanatı devrinde pek çok devlet adamı vazife aldı.
İsyanlarla Mücadelesi
Zaman zaman zuhur eden isyanlar ve devletin sahip olduğu muhtelif diyarlarda baş gösteren ayaklanmalar, yönetimi zor durumda bırakıyor, kalkınmayı ve yurt dışındaki seferleri sekteye uğratıyordu. Sorunun farkında olan Sultan 3. Osman Hân yurt içinde; eşkıyalık gibi, devlet tanımaz türden hareketlerin önünü alma konusunda başarı gösterdi. Tebaasına son derece kıymet verdi ve şefkat gösterdi. Zaman zaman tebdil-i kıyafetle aralarında dolaşmak suretiyle halkın nabzını tuttu.
Zelzeleler, Yangınlar ve Ağır Kış Şartları
Sultan 3. Osman Hân’ın saltanatı devrinde, iki zelzele ve bir sel felâket yaşandı. Ciddi tahribata sebep olan yangınlar ve oldukça ağır geçen kış şartları da o döneme ait tarihî bilgiler arasına kaydedildi.
Komşu devletlerle ve nüfûz sahibi imparatorluklarla yakın ilişkiler kuran Sultan 3. Osman Hân, taraf olduğu antlaşmalar vasıtasıyla dengeleri korumayı hedefledi. Bu antlaşmalar, siyasî ve ekonomik alanda önemli ve hayırlı antlaşmalar olarak değerlendirilmiştir.
Geçmişten tevarüs edilen ilmî, kültürel etkinlikler ve spor türleriyle son derece ilgili olduğu belirtilen ve ziyadesiyle hayırsever bir kimse olarak tanınan Sultan 3. Osman Hân, arkasında pek çok önemli eser bıraktı. Sadece imaretle yetinmeyip müstakil mahalleler inşa ettirdi. Yapımına kendisinin saltanat devrinden önce başlanıp da tamamlanamayan eserleri tamamlayıp açılışını yapmaya muvaffak oldu. Çeşme, havuz ve fıskiye gibi, kamunun istifadesine yönelik düzenlemelere önem verdi.
Şahsiyeti, Son Hastalığı ve Vefâtı
Yalan, rüşvet ve iltimas gibi düşüklüklerden hoşlanmadığı, merhametli ve takva sahibi bir kimse olduğu konusunda tarihçilerin ittifak hâlinde bulunduğu Sultan 3. Osman Hân; 2 yıl, 10 ay, 18 gün süren saltanatı boyunca içeride ve dışarıda huzur ortamını tesis etmeyi başarmıştır. 30 Ekim 1757 tarihinde Şirpençe hastalığı sebebiyle vefât eden sultan, Yeni Camii Valide Sultan türbesinde medfûn bulunmaktadır. Mevlâ Te‘âlâ rahmet eylesin.