Doğumu, Nesebi ve Künyesi

Saîd b. el-Müseyyib’in (Rahmetüllâhi Aleyh) hicrî 15-20 yıllarında Medîne-i Münevvere’de dünyaya gelmiştir.[1]  Nesebi Mekke’de iskân eden Kureyş kabilesinin Benî Mahzûm kolundan olup soyu sekizinci göbekte yani Mürre b. Ka’b’da Hazret-i Peygamber (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) ile birleşmektedir.[2] el-Medenî, el-Kureşî, el-Mahzûmî nisbeleriyle bilinir. Künyesi Ebû Muhammed’tir.[3] Medine-i Münevvere’de doğup büyüdüğü için de Medenî nisbesiyle anılmıştır.

Ailesi

Saîd b. el-Müseyyib’in (Rahmetüllâhi Aleyh) el-Müseyyib b. Hazn’dır (Radıyallâhu Anh)tır ve Hazret-i Peygamber’in (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) ashabındandır.[4] Annesi Ümmü Saîd Nesîbe binti Osmân b. Hakîm b. Ümeyye (Radıyallâhu Anhâ)dır. Benî Süleym Kabilesine mensup olup hanım sahâbîlerdendir.[5] Saîd b. el-Müseyyib’in (Rahmetüllâhi Aleyh) eşi en çok hadis rivayet eden sahâbî Ebû Hureyre’nin (Radıyallâhu Anh) kızıdır.

Hocaları ve Talebeleri

Daha çok kayınpederi Ebû Hüreyre (Radıyallâhu Anh)dan hadis öğrenen Saîd b. El-Müseyyib (Rahmetüllâhi Aleyh), Hazret-i Ebû Bekir, Übey b. Ka’b, Bilâl-i Habeşî, Sa‘d b. Ubâde, Ebû Zer el-Gıfârî ve Ebu‘d-Derdâ (Radıyallâhu Anhüm Ecmaîn) gibi birçok sahabîden hadîs rivayet etmiştir. Kendisinden hadis rivayet eden pek çok tabiîn arasında Ömer b. Abdülazîz, Atâ el-Horasânî, Amr b. Şuayb, Amr b. Dînâr, Amr b. Mürre, Katâde b. Diâme, Muhammed el-Bâkır, İbn Şihâb ez-Zührî, İbnü’l-Münkedir, Meymûn b. Mihrân ve Yahyâ b. Saîd el-Ensarî gibi birçok muhaddis vardır.

Kişiliği ve Güzel Ahlâkı

Mütevazi bir kişi olan Saîd b. Müseyyîb (Rahmetüllâhi Aleyh) âlimlere saygı gösterir, kendisini ilgilendirmeyen meselelere karışmaz ve kimseyle tartışmazdı. Temizliğe önem verir, güzel giyinirdi. İnsanın kendine yapabileceği en büyük iyiliğin ibadet etmek, en büyük kötülüğün de günah işlemek olduğunu söylerdi. Ona göre gerçek ibadet Allah’ın yarattıkları üzerinde düşünmek, dini öğrenmek, haramlardan sakınmak ve farzları yerine getirmektir. Kırk yıl boyunca namazı cemaatle kılmıştır. Gece namazlarını seferde bile ihmal etmezdi. Oruç tutmanın haram olduğu bayram günleri dışında hiç ara vermeden oruç tutar ve pek az yemek yerdi. Onun kırk defa haccettiği söylenmiştir. Babası gibi zeytinyağı ticareti yapar ve ticaretin güzel bir meslek olduğunu, helâlinden mal kazanmak istemeyen kişide hayır bulunmadığını, insanın geçimini sağlamak suretiyle şahsiyetini ve dinini koruyabileceğini söylerdi.

Medîne’nin Meşhur 7 Fakîhinin En Önde Geleniydi

Saîd b. Müseyyîb (Rahmetüllâhi Aleyh), Medine’nin meşhur yedi fakihinin en önde önemlisidir. Tâbiîn âlimlerinden Kâdî Meymûn b. Mihrân Medine’ye geldiğinde fıkhı en iyi kimin bildiğini sorduğunda Ebu Hüreyre ve Abdullah b. Abbas’ın hayatta olmasına rağmen kendisine Said b. Müseyyeb’in gösterildiğini söylerdi. Nitekim Medineli meşhur yedi tâbiîn fakihinden biri olan Kasım b. Muhammed b. Ebu Bekir onun kendilerinin efendisi ve en alimi olduğunu ifade etmiştir. Ömer b. Abdülaziz, Medine valisiyken “fakîhu’l-fukahâ” diye bilinen Saîd b. Müseyyîb’e (Rahmetüllâhi Aleyh) sormadan hiçbir konuda hüküm vermezdi. Abdullah b. Ömer (Radıyallâhu Anh) babasının verdiği fetva ve hükümleri Saîd b. Müseyyîb’e (Rahmetüllâhi Aleyh)ten sorup öğrenirdi. Çünkü o, Hazret-i Peygamber’in (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) ve ilk üç halifenin verdiği hükümleri en iyi bilen tâbiîn âlimiydi.[6] Talebesi Katade (Rahmetüllâhi Aleyh) helal ve haramları en iyi onun bildiğini, Mekhûl (Rahmetüllâhi Aleyh) ilim tahsili için dolaştığı İslâm dünyasında ondan daha âlim birine rastlamadığını, İbn Şihâb ez-Zührî (Rahmetüllâhi Aleyh) gibi tâbiîn âlimleri de ondan daha alim ve daha fakih birini görmediklerini söylerdi. Ali b. Medînî (Rahmetüllâhi Aleyh), Saîd b. Müseyyîb (Rahmetüllâhi Aleyh)i tâbiîn neslinin ilim ve fazilet bakımından en büyüğü kabul eder, Ahmed b. Hanbel (Rahmetüllâhi Aleyh) de tâbiînin en faziletlisinin İbnü’l-Müseyyib olduğunu ifade ederdi. Ebû Hâtim er-Râzî (Rahmetüllâhi Aleyh) onun tâbiîn neslinin en üstünü, Ebû Hüreyre (Radıyallâhu Anh)ın rivâyetleri konusunda bu neslin en güveniliri olduğunu söylerdi. Döneminin özellikle hadis konusunda otoritelerinden biriydi.

Vefâtı

Saîd b. Müseyyîb (Rahmetüllâhi Aleyh) hicrî 94 yılında Medine-i Münevvere’de vefat etti ve Cennetü’l-Bakî kabristanına defnedildi. Cenâb-ı Hakk Rasûlüllah (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)in sünnetinin günümüze kadar nakledilmesinde öncü şahsiyetlerden olan bu büyük tâbiîn âliminden feyz ve istifadeyi cümlemize müyesser eylesin. Âmîn Yâ Muîn…

Dipnotlar

[1] Irâkî, Tarhu’t-Tesrîb, 1/54.
[2] İbn Sa‘d, Tabakât, 1/40.
[3] Buhârî, et-Târîhu’l-Kebîr, 3/510.
[4] İbn Hacer, el-İsâbe, 6/121.
[5] İbn Sa’d, Tabakât, 5/119.
[6] İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, 4/86.