Karamanlı Hacı Mehmed Bey’in oğlu olarak, 1470 yılı civarında, Gelibolu’da dünyaya geldi. Asıl ismi Muhiddin Pîrî’dir. İlk denizcilik tecrübesini, amcası olan meşhur Osmanlı denizcisi Kemal Reis’in yanında kazanmıştır. Amcası ile beraber, Akdeniz ve Venedik’e ait sularda yürüttükleri korsanlık faaliyetleri ile düşmana birçok zayiat vermişlerdir.
Bu faaliyetler esnasında birçok gemiye el koymuşlar ve esir elde etmişlerdir. Tunus Sultanı Mevlây Muhammed ve Cezayir’li Seydî Muhammed Tuvâttî’nin yardımları ile Kuzey Afrika’da savaşlara katılmışlardır. Malta’dan Korsika’ya kadar birçok bölgede korsanlık faaliyetleri ile başarı kazanan Kemal Reis ve yeğeni Pîrî Reis, en son İspanya’nın Valencia şehrinin önünde 6 gemiyi ele geçirerek, akınlarına devam ettiler. [1]
Osmanlı’ya Hizmeti
1495 yılında, Sultan II. Bayezid döneminde, amcası ile beraber devlet hizmetine alındılar. Osmanlı devleti donanması ile birçok sefere katıldılar. İnebahtı kuşatması, Modon, Koron ve Navarin’in fethinde hazır bulundular. [2] Ayrıca Pîrî Reis, Rodos’ta ve Trablusgarp’da ki deniz savaşlarına katıldı. İspanyollar ile olan çatışmalarda ön saflarda mücadele etti. Endülüs Müslümanlarına yapılan yardımlar için düzenlenen deniz seferlerinde büyük katkıları oldu.
Amcasının vefatından sonra hizmetlerine devam eden Pîrî Reis, Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine katıldı ve 1517 senesinde, ilk resmî dünya haritasını Sultan’a takdim etti. Rodos ve Belgrad seferlerine katıldıktan sonra Sadrazam İbrahim Paşa ile beraber Mısır’da ki ayaklanmayı bastırmaya gitti. Kitâb-ı Bahriye isimli eserini Kanuni Sultan Süleyman’a sundu. Yeniden kurulan donanmada vazife aldı ve kendisine hilât giydirildi.
Hint Kaptanlığı
Muazzam başarıları sebebiyle 1547 yılında, Hint Kaptanlığı görevine getirildi. Bir süre önce elden çıkarak, isyancıların kontrolüne giren Aden bölgesinin 1549 yılında yeniden fethedilmesini sağladı. Birçok Portekiz gemisini ele geçirip, mürettebatını esir aldı. Bu fetih haberlerinin İstanbul’a ulaşmasından sonra, Padişahın takdirini kazandı, böylece kendisinin ve komutanlarının ulufeleri arttırılarak taltif edildiler. [3]
Pîrî Reis bu bölgedeki ikinci seferini Hürmüz üzerine yapmaya karar verdi. 30 parçalık donanma ve 850 askerle, Portekiz donanmasının elinde olan bu adayı fethetmek istiyordu. Adayı tamamen ele geçirmesine rağmen, iç kale bir türlü düşmüyordu. Kuşatma esnasında bir Portekiz donanması baskınına uğramaktan çekinen Pîrî Reis sonunda kuşatmayı kaldırmak zorunda kalarak, küçük bir donanma ile Mısır’a döndü.
Hürmüz Kuşatmasını kaldırması, donanmasını tamir ve bakım için bölgede bırakması sebebiyle, bir takım suçlamalara maruz kaldı. Bu suçlamalara karşı yaptığı savunma kabul edilmeyen Pîrî Reis, 1553 yılında Mısır’da idam edildi.
Dipnotlar
[1] Kitâb-ı Bahriye, s. 518
[2] Kitâb-ı Bahriye, s. 311
[3] Kâtib Çelebi, s. 89