Halk Fırkası grubunda alınan karar doğrultusunda Urfa Mebusu Şeyh Saffet ve 53 arkadaşının hazırladığı “Hilafetin ilgasına ve hanedan-ı Osmani’nin Türkiye haricine çıkarılmasına dair” 12 maddelik bir kanun teklifi meclise getirildi. 3 Mart 1924 tarihli, “Hilafetin ilgasına ve Hanedân-ı Osmaniye’nin Türkiye Cumhuriyeti Memâlik-i Hâriciyesine Çıkarılmasına Dair Kanun”la hilafet kaldırılmıştır. Hilafetin kaldırılmasının Türkiye’de ve dünyada geniş yankıları olmuştur. Hilafetin kaldırıldığı 3 Mart 1924 günü, bir diğer kanunla da Şer’iye ve Evkaf Vekâleti (Bakanlığı) kaldırılmıştır. Şer’iye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması sonucu, bu vekâlet tarafından yönetilen okullar ve medreseler de kaldırılmıştır. Ayrıca aynı gün, Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye vekaleti de kaldırıldı. Tevhîd-i Tedrîsât kanunu da o gün kabul edilmişti.
Hilafetin Kaldırılması
“Efendiler, açık ve kesin olarak söylemeliyim ki, Müslümanları hala bir halife korkuluğu ile uğraştırıp aldatmak gayretinde bulunanlar, yalnız ve ancak Müslümanların ve özellikle Türkiye’nin düşmanlarıdır. Böyle bir oyuna kapılıp hayal kurmak da ancak ve ancak cahillik ve gaflet eseri olabilir. Müslümanları ve Türk milletini bu kerteye düşmüş sanmak ve İslam dünyasının vicdan temizliğinden, ahlak ve karakterindeki incelikten, alçakça ve canice maksatlar için yararlanma yolunu tutmak, artık o kadar kolay olmayacaktır. Küstahlığın da bir derecesi vardır.” Mustafa Kemal, Nutuk
İngiltere’nin Musul’daki resmi görevlisi C. J. Edmonds, Hilafetin Türkler tarafından kaldırıldığı haberini duyunca uğradığı derin şaşkınlığı şöyle dile getiriyor:
“Mart’ın ortalarıydı ki, şaşkınlık içinde ve kulaklarımıza inanamayarak 3 Mart’ta TBMM’nin Hilafeti kaldıran bir kanun çıkardığını öğrendik. Şimdiye kadar yürütülen, Kürdistan’ın volkan gibi kaynadığı propagandası, esasen Kürtlerin dinlerinin En Yüce Makamı’na duydukları saygıya dayanıyordu. Türklerin ayakları altındaki dalı bu şekilde keseceklerine inanmak gerçekten çok güçtü. Tabii ki bu yeni durumu istismar etme fırsatını kaçırmadık” (Kurds, Turks, and Arabs, Oxford: 1957, s. 383).
