Osmanlı’nın ilk Kaptân-ı Deryâ’sı olan Barbaros Hayreddin Paşa’nın ağabeyi Oruç Reis’i vefâtının sene-i devriyesinde, Türk denizciliğine katkıları ve mücadelesiyle hatırlıyor, rahmetle ve minnetle yâd ediyoruz.
Vardari Yâkub oğlu Oruç Reis 1470’te veya 1474’te Osmanlı yerleşkelerinden olan, günümüzdeMidilli’nin Bonova Köyü’nde doğmuştur. Babası, Vardari Yâkub Ağa, 1462’de Midilli’nin fethinde bulunmuş ve Bonova köyü kendisine tımar (mükâfat) olarak verilmişti. Burada yerleşip evlenen Yâkub Ağa’nın bu evliliğinde İshak, Oruç, Hızır ve İlyas isimlerini verdiği dört erkek çocuğu olmuştur.
Daha sonra güzel bir öğrenim gören bu dört kardeş, o devrin denizci olan milletlerinin lisanları olan İtalyanca, İspanyolca, Fransızca ve Rumca’yı öğrenerek yetiştiler.
Gençlik yıllarında gemiciliği ve deniz ticaretini çok iyi seviyede öğrenen Oruç Reis, cesareti, zekâsı ve girişimciliği ile kısa zamanda gemi sahibi oldu. Suriye, Mısır, İskenderiye ve Trablusşam’a kadar mal taşıyarak, oradan aldıklarını Anadolu’ya getiriyordu.
Üstün Mücadelesi Sonucunda Şehâdeti ve Defni
Büyük denizci Oruç Reis ömrünün sonlarında Cezayir’in doğusunda bulunan ve İspanya’nın tekelinde olan Tlemsan’ı (yani Cezayir’in kuzeybatısında yer alan bir vilâyet)i elde etti. İspanyollardan yardım alan Tlemsan emîrine karşı, elinde bulundurduğu yerleri savunmada bulundu. Topraklarını yedi ay boyunca müdâfaa etti, lâkin yerli halkın ihaneti üzerine Cezayir’e dönmek için düşman kuşatmasını aşmak zorunda kaldı. Çabaları sonucu bir kısım askerleriyle ırmağı geçmeyi başardı. Fakat düşman elinde kalan diğer askerleri için her şeyi göze alarak düşmanları arasına geriye döndü. Bu olayda Oruç Reis bir kolunu kaybetti. Daha sonra tüm askerleri orada şehîd oldu ve aldığı bir mızrak darbesiyle Oruç Reis de orada son nefesini vererek şehâdete erdi.
Oruç Reis’in ölümünü İspanya Kral’ına ispatlamak isteyen İspanyol askerler, korku salan denizcinin başını alarak, bal dolu torbada Kral’a götürmüşlerdir. Daha sonra Oruç Reis’in bedenini alan askerler ise onu Cezayir’e getirerek, Cezayir’in velîlerinden Sidi Abdurrahman’ın Kasbah’da bulunan Sidi Abdurrahman Camii yanındaki türbesine defnettiler. Oruç Reis’in 1518’de şehîd olduğunda kırk sekiz yaşlarında olduğu tahmin edilmektedir. Mevlâ Teâlâ, hizmetlerini makbûl eylesin!