Müekked bir sünnet olan i‘tikâf, Ramazân-ı Şerîf ayıyla özdeşleşmiş bulunan ibadetlerdendir. Lügatte ‘hapsetmek’, ‘alıkoymak’, ‘bir yere yerleşmek’, ‘bağlanıp kalmak’ ve ‘bir şeye devam etmek’ anlamlarına gelir. Fıkıh ilminde ise; bir camide veya o hükümdeki bir yerde i‘tikâf niyetiyle beklemeye denir. Bu ibâdeti gerçekleştiren kişiye mu‘tekif denir.
Kur’ân ve Sünnet’le sabit olan i‘tikâftan Bakara Sûresi’nde: “…(Ancak) siz (oruç geceleri) mescitlerde i‘tikâf edici kimselerken onlarla birleşmeyin. İşte bu (hükümler), Allâh’ın (karşı konulmaz ve değiştirilmez olan birtakım) hudududur!..”[1] hükmü kapsamında söz edilir ve konuyla ilgili vârid olmuş hadîs-i şerîfler hadîs musannefâtımızda müstakil bablarda ya da Ramazân-ı Şerîf ile ilgili bölümlerde geniş şekilde yer alır. Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem)in Ramazân-ı Şerîfin son on gününü vefâtına dek i‘tikâfa girerek geçirdiği Hazreti Âişe (Radıyallâhu Anhâ) vâlidemiz tarafından: “Rasûlullâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) vefât edinceye kadar Ramazânın son on gününde i’tikâfa girer ve derdi ki: ‘Kadir gecesini Ramazanın son on gününde arayın’. Rasûlullâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)den sonra, zevceleri de i‘tikâfa girdiler” ifadeleriyle belirtilmiştir. [2]
Kur’ân-ı Kerîm’de Hazreti İbrahim (Aleyhisselâm) döneminden beridir var olduğuna işaret edilen i‘tikâf, hassasiyet dolu yapısıyla sûfî büyüklerinin riyâzat-erbaîn gibi birtakım erkânının da önemli dayanaklarındandır.[3]
Hanımlar i‘tikâfa evlerinde girebilir hatta onlar için en uygunu bu olurken, erkeklerin i‘tikâfının geçerli olması için mescidlerde girmeleri şarttır. Bu mescidin, günlük beş vakit namaz kılınan bir mescid olması gibi birtakım şartları vardır. İ‘tikâfa büyük camilerde girmek, küçük mescidlere göre daha evladır.[4] Dolayısıyla günümüzde Diyânet İşleri Başkanlığı da Ramazân-ı Şerîf’in son on gününde i‘tikâfa niyetli kimseler için bazı camilerde yer tahsis etmektedir.
Camide Kalınacak Uzun ya da Kısa Her Süre İçin İ‘tikâfa Niyet Etmek
Vâcib, sünnet ve müstehâb olmak üzere üç nevî olan i‘tikâf, sâir günlerde de mescide girerken niyet etmek ve mescidde bulunulan süre içerisinde bu ibâdete zarar verecek herhangi bir şey yapmadan çıkmak şeklinde mütemadiyen gerçekleştirilebilir. Böylece camide kalınacak süre içerisinde i‘tikâf sevâbı da elde edilmiş olunur.[5]
İ‘tikâf ibâdeti hakkında site içeriğimizde yer alan muhtelif makalelerimizden detaylı malumata erişim sağlayabilirsiniz:
Ramazân-ı Şerîf’in Son On Gününde İ‘tikâfa Girmek
Oruçsuz İtikâf Caiz midir yahut İtikâfın En Az Müddeti Nedir?
İtikâfın Kavramsal Çerçevesi, Şartları ve Delilleri
Dipnotlar
[1] Bakara Sûresi:187
[2] Buhârî, “İ‘tikâf”, 1; Müslim, “İ‘tikâf”, 5
[3] Bakara Sûresi: 125
[4] a.y.
[5] Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslâm İlmihâli, Sad. Hüsameddin Vanlıoğlu, Abdullah Hiçdönmez, Fatih Kalender, Emin Ali Yüksel, İstanbul, 2015, Yasin Yayınevi, s.417-421